Szalunki, zwane inaczej deskowaniem, służą do tymczasowego zabezpieczania prac budowlanych, w których wykorzystywany jest beton. Mogą być używane zarówno do szalowania wykopów podczas wylewania fundamentów, jak i do podtrzymywania świeżo wybetonowanego stropu i nadproży. Szalunki mają za zadanie odpowiednie uformowanie świeżej mieszanki betonowej, podtrzymanie wymaganego kształtu do momentu jej całkowitego zastygnięcia oraz utrzymanie we właściwym miejscu prętów zbrojeniowych zatopionych w betonie.
Fakty na temat szalunków
Prawidłowo wykonany szalunek jest niezbędny przy każdej budowie, niezależnie czy obejmuje ona wykonanie domu jednorodzinnego, wielorodzinnego czy budynków biurowych bądź przemysłowych.
Szalunek może być zrobiony z desek, zbitych gwoździami i spiętych tzw. szpilkami budowlanymi lub z płyt wiórowych czy sklejek wodoodpornych. Coraz częściej stosuje się także gotowe szalunki stalowe lub aluminiowe, zwane systemowymi, które można wielokrotnie wykorzystywać na budowie, bez ryzyka ich uszkodzenia lub odkształcenia. Elementem obowiązkowym przy każdym szalunku są odpowiednie podpory, mające na celu utrzymanie deskowania we właściwym położeniu.
Wyróżniamy cztery podstawowe typy szalunków:
- Szalunki do wykopów – ich zadaniem jest podtrzymywanie ścian wykopu, a tym samym zapobieganie osuwaniu się ziemi na teren prowadzonych prac. Szalunki do wykopów są również stosowane do formowania fundamentów wylewanych z betonu oraz ułatwiają wykonywanie prac kanalizacyjnych i odwodnieniowych. W tym przypadku wyróżniamy szalunki typu lekkiego, średniego i ciężkiego.
- Szalunki stropowe – wykonane są z desek lub płyt OSB (tak zwanych dźwigarów) podpartych stemplami. Służą one do podtrzymywania świeżo wylanego stropu betonowego. Szalunki stropowe muszą być wytrzymałe oraz szczelne, aby wyeliminować ryzyko wyciekania świeżego betonu.
- Szalunki ścienne – są wykorzystywane przy instalacji nadproży w ścianach, w miejscach takich jak otwory drzwiowe czy okienne. Szalunki ścienne służą również do podtrzymywania ozdób zewnętrznych tworzonych na elewacji.
- Szalunki do słupów – ułatwiają wykonanie pionowych słupów betonowych, utrzymując we właściwej pozycji zbrojenie i świeżo wylany beton.
Przy realizacji mniejszych inwestycji szalunki mogą być instalowane ręcznie. Natomiast w przypadku budowy prowadzonej na większą skalę, ze względu na duże wymiary i znaczny ciężar deskowania, wskazane jest stosowanie odpowiedniego dźwigu do szalunków.
Mity na temat szalunków
Na temat wykorzystania deskowania podczas budowy krążą również różnego rodzaju mity. Z pewnością nieprawdziwa jest informacja o tym, że możliwe jest szybkie usuwanie szalunków po wylaniu betonu. Niektóre firmy budowlane, chcąc przyspieszyć postęp prac, już po kilku dniach decydują się na demontaż systemu deskowania. Niestety może prowadzić to do zniekształcenia jeszcze niewyschniętego betonu. W takiej sytuacji niejednokrotnie niezbędne są poprawki lub stworzenie fundamentu czy stropu zupełnie od podstaw.
Drugim, często spotykanym mitem, jest wysoka cena szalunków systemowych. Koszt zakupu lub wynajmu każdego metra kwadratowego gotowego szalunku co prawda będzie nieco wyższy, niż samodzielne wykonanie konstrukcji z desek, ale inwestor zaoszczędzi na zakupie dużej ilości gwoździ i szpilek, koniecznych przy deskowaniu drewnianym. Ponadto szalunki systemowe będą miały znaczny wpływ na przyspieszenie prowadzonych prac budowlanych.
Szalunek to ważny element wszelkich prac budowlanych, gdyż odpowiada za prawidłowe uformowanie się betonu i ułatwia wykonanie przyszłych prac wykończeniowych.